Scroll Top
ΑΝΟΣΟΣΦΑΙΡΙΝΗ Ε (IgE)
ΑΝΟΣΟΣΦΑΙΡΙΝΗ Ε (IgE)
Η ανοσοσφαιρίνη Ε (IgE) είναι ένας από τους πέντε ισοτύπους της ανθρώπινης ανοσοσφαιρίνης. Ταυτοποιήθηκε το 1966 από τους ερευνητές Otto Prausnitz και Heinz Kϋstner, ως αντιδρασίνη (reagin). Αρχικά η  IgE είχε συσχετιστεί με άμεσου τύπου Ι αλλεργικές αντιδράσεις, αλλά πρόσφατες έρευνες καταδεικνύουν τη συμμετοχή της σε πολλές φλεγμονώδεις καταστάσεις. Φυσιολογικά υπάρχει στον ορό του ανθρώπου σε πολύ μικρές ποσότητες- συγκριτικά με τις άλλες ανοσοσφαιρίνες. Οι συγκεντρώσεις της ολικής IgE ορού ποικίλλει ηλικιακά από 2 έως και 100 IU/ml, συνήθως. ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ της IgE Η παραγωγή της IgE, φυσιολογικά, υπόκειται σε ισχυρούς ρυθμιστικούς μηχανισμούς, με αποτέλεσμα την ελάχιστη συγκέντρωσή της στα υγρά του σώματος. Τα περισσότερα πλασματοκύτταρα (Β-λεμφοκύτταρα) που παράγουν IgE βρίσκονται στο λεμφικό ιστό του γαστρεντερικού και αναπνευστικού συστήματος, κυρίως στις αδενοειδείς εκβλαστήσεις και στις αμυγδαλές. Το ανθρώπινο έμβρυο παράγει IgE ήδη από την 11η εβδομάδα της κύησης. Φυσιολογικά μικρά ποσά παράγονται και αμέσως μετά τον τοκετό, λόγω της χαμηλής αντιγονικής έκθεσης του νεογνού. Στις αναπτυγμένες χώρες ανευρίσκονται στον ομφάλιο λώρο ανιχνεύσιμες τιμές ειδικής IgE σε συνήθη αλλεργιογόνα σε ποσοστό μικρότερο του 1%. Οι συγκεντρώσεις της IgE ορού παρουσιάζουν σταδιακή αύξηση από τη γέννηση και φτάνουν στη μέγιστη τιμή τους στο ηλικιακό διάστημα των 10-15 ετών. Στην ενήλικη ζωή οι τιμές της IgE παρουσιάζουν μείωση. Η παραγωγή της φαίνεται ότι βρίσκεται υπό γενετικό έλεγχο, χωρίς αυτός να είναι απόλυτα διευκρινισμένος. Στα παιδιά δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, ενώ στους ενήλικες οι άνδρες εμφανίζουν υψηλότερες τιμές από τις γυναίκες. Βάση μελετών η τιμή της IgE επηρεάζεται από την ηλικία, τη γενετική προδιάθεση, τη φυλή, την ανοσολογική κατάσταση, την εποχή του έτους, το κάπνισμα, τη λήψη φαρμάκων και την πορεία ορισμένων νόσων. Η ολική IgE ορού μπορεί να παρουσιάζει διπλάσια έως και τετραπλάσια αυξομείωση ετησίως, ως αποτέλεσμα της αλλεργιογονικής έκθεσης. Στους ευαισθητοποιημένους ασθενείς στις γύρεις φυτών, τα μέγιστα επίπεδα IgE συνήθως επιτυγχάνονται 4 έως 6 εβδομάδες μετά τη μέγιστη γυρεοφορία, ακολουθώντας στη συνέχεια πτωτική πορεία μέχρι την επόμενη εποχή ανθοφορίας. Στα υπόλοιπα σωματικά υγρά (ρινικό και βρογχικό έκπλυμα, πολύποδες, εντερικά υγρά, κόπρανα, ούρα, σάλιο, μητρικό γάλα, δάκρυα, εκκρίσεις μέσου ωτός, εγκεφαλονωτιαίο υγρό, υδατοειδές υγρό οφθαλμού) ανιχνεύονται χαμηλές συγκεντρώσεις ολικής ή ειδικής IgE. Ωστόσο, αναφέρονται περιπτώσεις όπου ανιχνεύεται ειδική IgE σε ορισμένα σωματικά υγρά (ρινικές εκκρίσεις, δάκρυα, βρογχικό έκπλυμα) χωρίς αντίστοιχη ανίχνευσή της στον ορό του αίματος, προωθώντας τη σκέψη της τοπικής παραγωγής της.
ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ  ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΑ ΥΨΗΛΕΣ ΤΙΜΕΣ IgE ΟΡΟΥ
Αλλεργική Βρογχοπνευμονική Μυκητίαση
Αλλεργική Μυκητιασική Ρινοκολπίτιδα
Ατοπική Δερματίτιδα
Λοίμωξη HIV (AIDS)
Υπερ-IgE σύνδρομο (Buckley’s syndrome)
IgE –μυέλωμα
Νόσος Kimura’s
Λέμφωμα
Σύνδρομο Netherton’s
Συστηματική Παρασίτωση
Φυματίωση
Η IgE ΣΤΙΣ ΑΛΛΕΡΓΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Πολλές μελέτες δείχνουν ότι  η ολική IgE ορού είναι υψηλότερη σε ενήλικες και παιδιά με αλλεργικές νόσους, αν και η διαγνωστική της αξία είναι περιορισμένη. Δεν υπάρχει ένα απόλυτο επίπεδο IgE που ξεκάθαρα διαχωρίζει τις διάφορες αλλεργικές νόσους μεταξύ τους  και  που είναι απολύτως παθογνωμονικό μόνο για αλλεργικές νόσους. Υπάρχουν μη-αλλεργικές νόσοι με αυξημένη ολική IgE ορού όπως και περιπτώσεις αλλεργικών ατόμων με φυσιολογικές τιμές ολικής IgE. Μελέτες φανερώνουν την ισχυρή συσχέτιση μεταξύ τιμής ολικής IgE και διαγνωσμένου άσθματος ή/και βρογχικής υπεραπαντητικότητας στη μεταχολίνη. Η αλλεργική βρογχοπνευμονική ασπεργίλλωση (ABPA) είναι από τις λίγες αλλεργικές νόσους στις οποίες η ολική IgE ορού έχει καθαρή κλινική αξία. Η αυξημένη τιμή της είναι ένα από τα διαγνωστικά κριτήρια της νόσου και η παρακολούθηση της τιμής της είναι απαραίτητη  για την εκτίμηση της πορείας της πάθησης. Η αύξηση της IgE ορού χρησιμοποιείται, επίσης, στη διάκριση μεταξύ τροπικής πνευμονικής ηωσινοφιλίας και άλλων ηωσινοφιλικών πνευμονοπαθειών (π.χ. σύνδρομο Churg-Strauss, κοκκιωμάτωση Wegener). Διάφορες μελέτες δείχνουν ότι η υψηλή IgE ορού σχετίζεται με ταχύτερη πτώση της πνευμονικής λειτουργίας προϊούσης της ηλικίας. IgE ομφάλιου λώρου Η IgE ομφάλιου λώρου θεωρείται ότι καταδεικνύει μια βασική προδιάθεση του νεογέννητου παιδιού για παραγωγή ανοσοσφαιρίνης Ε, δεδομένου ότι φυσιολογικά η IgE δε μεταφέρεται μέσω του πλακούντα από τη μητέρα στο έμβρυο. Πρώιμες μελέτες παρουσίαζαν την IgE ομφάλιου λώρου ως σημαντικό δείκτη του κινδύνου αλλεργίας, ενώ οι μεταγενέστερες μελέτες αδυνατούν να καταλήξουν στο ίδιο συμπέρασμα με στατιστική σημαντικότητα. Απαιτείται άψογη τεχνική στη λήψη  από τον ομφάλιο λώρο, ώστε να αποφευχθεί ανάμειξη με το μητρικό αίμα και οδηγηθούμε σε λανθασμένα αποτελέσματα. Στον ακόλουθο πίνακα αναφέρονται οι παράγοντες που σχετίζονται με τη συγκέντρωση της IgE στον ομφάλιο λώρο.
Παράγοντες που σχετίζονται με ελαττωμένα επίπεδα IgE ομφάλιου λώρου
Μητέρα φορέας ηπατίτιδας Β
Κατανάλωση αλκοόλ από τη μητέρα
Παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένα επίπεδα IgE ομφάλιου λώρου
Ατοπία της μητέρας
Ατοπία στους συγγενείς 1ου βαθμού
Αυξημένα επίπεδα IgE μητέρας
Αρσενικό φύλο
Μαύρη φυλή ή Ισπανική εθνικότητα
Χορήγηση προγεστερόνης
Παρασίτωση μητέρας
Κάπνισμα μητέρας (οι περισσότερες μελέτες) SOS! ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
Παράγοντες που δεν επηρεάζουν τα επίπεδα της IgE ομφάλιου λώρου
Προγεννητικά λήψη αντισυλληπτικών από του στόματος
Χορήγηση αλβουτερόλης/σαλβουταμόλης (albuterol /salbutamol=AEROLIN, SALBUTAMOL, ASTHMOTRAT, SALBUNOVA)
Δίαιτα της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Κάπνισμα μητέρας (λίγες μελέτες) SOS! ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ.
Ηλικία εγκυμοσύνης από την 34η έως και την 42η εβδομάδα
Τύπος τοκετού
Χρήση κορτικοστεροειδών από τη μητέρα
ΕΙΔΙΚΗ-IgE H ειδική- IgE  είναι ένας ειδικός δείκτης που φανερώνει ευαισθητοποίηση του ατόμου σε συγκεκριμένο αλλεργιογόνο. Η κλινική σημασία της εκτιμάται πάντα με βάση το ιστορικό του ασθενούς. Η αυξημένη IgE δε σημαίνει πάντα και κλινική εκδήλωση νόσου. Οι συγκεντρώσεις της ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία του ατόμου, το βαθμό και τη διάρκεια της πιο πρόσφατης αλλεργιογονικής έκθεσης, το βαθμό και τη διάρκεια έκθεσης σε διασταυρούμενα αλλεργιογόνα και την ανοσοθεραπεία. Τυπικά, σε άτομα ευαισθητοποιημένα στις γύρεις, οι μέγιστες τιμές παρατηρούνται 4 εβδομάδες μετά την εποχιακή έκθεση στα αλλεργιογόνα των γύρεων,  μετά σταδιακά πέφτουν στο ναδίρ πριν την επόμενη εποχή ανθοφορίας. Στην πράξη αυτές οι εποχιακές μεταβολές δεν είναι τόσο μεγάλες ώστε να τροποποιούν ένα αρνητικό αποτέλεσμα σε έντονα θετικό. Η σχέση μεταξύ των θετικών αλλεργικών δερματικών τεστ και της in vitro μέτρησης στο αίμα της ειδικής IgE έχει εκτενώς μελετηθεί. Σίγουρο είναι πως αυτές οι εξετάσεις πρέπει να γίνονται μόνο επί υποψίας αλλεργίας και όχι ως εξετάσεις ρουτίνας – χωρίς το ανάλογο θετικό ιστορικό. Στον πίνακα που ακολουθεί αναφέρονται τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα κάθε μεθόδου.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ-IgE ΣΤΟ ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝ  ΔΕΡΜΑΤΙΚΩΝ ΤΕΣΤ (SPT)
ΑΝΟΣΟΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟ ΑΙΜΑ (ΕΙΔΙΚΗ-IgE, RAST, κ.α.)
1.       Έλλειψη κινδύνου αλλεργικής αντίδρασης
2.       Αποτελέσματα μη-επηρεαζόμενα από φάρμακα
3.       Αποτελέσματα μη-επηρεαζόμενα από την κατάσταση του δέρματος
4.       Μεγαλύτερη ευκολία για τον ασθενή
ΑΛΛΕΡΓΙΚΑ ΔΕΡΜΑΤΙΚΑ ΤΕΣΤ (SPT)
1.       Μεγαλύτερη ευαισθησία
2.       Ευρύτερη επιλογή αλλεργιογόνων
3.       Άμεσα διαθέσιμα αποτελέσματα
4.       Λιγότερος απαιτούμενος χρόνος ανά τεστ
5.       Σημαντικά οικονομικότερη εξέταση ανά τεστ
Στους έντονα ευαισθητοποιημένους ασθενείς πρώτη επιλογή είναι ο έλεγχος της IgE στο αίμα, για να αποφύγουμε την πιθανότητα αναφυλακτικού σοκ, αρκεί βέβαια να υπάρχει εργαστηριακά διαθέσιμο το ανάλογο αλλεργιογόνο. Ένα δυνητικό πρόβλημα με τις ειδικές IgE με ανοσοανάλυση στο αίμα είναι η κατάδειξη θετικών διασταυρούμενων IgE αντισωμάτων. Πολλοί ασθενείς θετικοί στις γύρεις έχουν ανιχνεύσιμα IgE αντισώματα σε τροφές, και 20-30% από αυτούς δεν αναφέρουν συμπτώματα σχετιζόμενα με τροφές. Η IgE ΣΕ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΙΤΩΣΕΙΣ Σε ορισμένους ασθενείς και σε ορισμένες λοιμώξεις έχουν βρεθεί ειδικά-IgE αντισώματα για τον υπεύθυνο λοιμώδη παράγοντα, ενώ σε άλλες υπάρχουν μεταβολές μόνο στην ολική IgE. ΙΟΓΕΝΕΙΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ
  • Η παρουσία ειδικών IgE αντισωμάτων για τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV) σχετίζεται με συριγμό και άλλα συμπτώματα συμμετοχής του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος στα παιδιά. Αυξημένος τίτλος RSV-IgE κατά τη διάρκεια της οξείας λοίμωξης σχετίζεται σημαντικά με κίνδυνο επαναλαμβανόμενων επεισοδίων συριγμού.
  • Στη λοιμώδη μονοπυρήνωση (λοίμωξη με τον ιό Epstein-Barr) η ολική IgE ορού παρουσιάζει αρχική αύξηση για 7-10 ημέρες, ακολουθώντας στην πορεία σταδιακή μείωση για εβδομάδες ή και μήνες έως την επάνοδο στις φυσιολογικές τιμές της.
  • Στην ιλαρά (χωρίς επιπλοκές) παρουσιάζεται αύξηση της ολικής IgE στην αρχική φάση της νόσου και πτώση της στα φυσιολογικά επίπεδα τη δεύτερη εβδομάδα εμφάνισης του εξανθήματος.
  • Σε ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα και λοίμωξη με ρινοϊό παρουσιάζεται οξεία σημαντική αύξηση της ολικής IgE ορού. Παρόμοιο εύρημα δεν παρατηρείται στους μη-αλλεργικούς ασθενείς.
  • Πολύ συχνά ασθενείς με λοίμωξη με τον ιό HIV-1 (AIDS) παρουσιάζουν αύξηση της ολικής IgE ορού και αλλεργικές αντιδράσεις σε φάρμακα και αεροαλλεργιογόνα.
ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ
  • Ειδική- IgE για τον Staphylococcus aerius ανιχνεύεται σε ασθενείς με υπερανοσοσφαιριναιμία Ε και σύνδρομο υποτροπιαζουσών λοιμώξεων.
  • Η παρουσία αντι-σταφυλοκοκκικής τοξίνης IgE σχετίζεται με πολλές αλλεργικές νόσους.
  • Αναφέρονται περιστατικά ανάπτυξης ειδικών-IgE αντισωμάτων για την Bordetella pertussis μετά τον ανάλογο εμβολιασμό ρουτίνας.
  • Ορισμένα παιδιά αναπτύσσουν ειδικά-IgE αντισώματα για το τοξοειδές του τετάνου μετά από εμβολιασμό.
Τα προαναφερόμενα δεν πρέπει να αποτρέπουν τους γονείς από τον εμβολιασμό των παιδιών τους, διότι ο κίνδυνος που προκύπτει από τις λοιμώξεις  των προαναφερόμενων βακτηριδίων είναι πολύ μεγαλύτερος. ΜΥΚΗΤΕΣ ΚΑΙ IgE
  • Ειδικά-IgE αντισώματα για την Candida albicans βρίσκονται θετικά σε ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα.
  • Παρομοίως σε ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα κεφαλής, προσώπου και τραχήλου ανιχνεύονται ειδικά- IgE αντισώματα για το μύκητα Pityrosporum ovale.
  • Ειδικά- IgE αντισώματα στο Trichophyton ανευρίσκονται σε ασθενείς με άσθμα και λοίμωξη από το Trichophyton.
IgE και ΠΑΡΑΣΙΤΙΚΕΣ ΝΟΣΟΙ Κατά τη διάρκεια παρασιτικών λοιμώξεων παρατηρείται δυνητική αύξηση της ολικής IgE ή/και  ειδικών-IgE αντισωμάτων. Η υψηλή ολική IgE σχετίζεται με ενεργή εκτεταμένη ιστική προσβολή, ενώ η πτώση της τιμής της παρατηρείται μετά από επιτυχημένη αντιπαρασιτική θεραπεία.
  • Στη σχιστοσωμίαση έχουν ανευρεθεί anti-larval αντισώματα.
  • Eιδικά- IgE έχουν ανιχνευτεί για την Ascaris και τη μαλάρια (malaria).
  • Θετικά ειδικά-IgE αντισώματα και αλλεργικές αντιδράσεις στο κουνούπι αναφέρονται συχνότερα τελευταία.
  • Ειδικά-IgE αντισώματα και αναφυλαξία στο Triatoma έχουν επίσης αναφερθεί.
  • Ο έντονος κνησμός που προκαλούν ορισμένα εξωπαράσιτα (π.χ. τα ακάρεα της ψώρας, τα ακάρεα των συγκομιδών Harvest mites, κ.α.) δηλώνει ότι IgE αντισώματα, σιτευτικά κύτταρα και βασεόφιλα παίζουν σημαντικό ρόλο σ’ αυτές  τις παρασιτώσεις.
Η IgE σε ΜΗ-ΑΤΟΠΙΚΑ (ΑΛΛΕΡΓΙΚΑ) ΝΟΣΗΜΑΤΑ Σε ορισμένα μη-ατοπικά νοσήματα(δες πίνακα που ακολουθεί) η ανοσοσφαιρίνη-Ε είναι αυξημένη. Η κλινική σημασία και οι υποκείμενοι μηχανισμοί είναι ασαφείς.
Αυξημένη ανοσοσφαιρίνη Ε (ολική IgE)
ΠΑΡΑΣΙΤΙΚΕΣ ΝΟΣΟΙ ΑΛΛΕΣ ΝΟΣΟΙ
Ασκαριδίαση (Ascariasis) Νεφρωσικό σύνδρομο
Visceral larva migrans Φαρμακευτική διάμεση νεφρίτιδα
Capillariasis Νόσοι του ήπατος
Paragonimiasis Κυστική ίνωση
Fascioliasis Αλκοολισμός
  Ρυπαντές ατμόσφαιρας
Schistosomiasis Κάπνισμα
Malaria Σύνδρομο Guillain-Barre
Hookworm (Αγκυλόστομα) Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
Trichinosis (Tριχίνωση) Μεταμόσχευση Μυελού των οστών
Strongyloidiasis Νόσος Kawasaki
Filariasis (Φιλαρίαση) Εγκαύματα
Onchocerciasis Πρωτοπαθής πνευμονική αιμοσιδήρωση
Echinococcosis (Εχινοκοκκίαση) Παιδική οζώδης πολυαρτηρίτιδα
ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΝΟΣΟΙ
Αλλεργική Βρογχοπνευμονική Ασπεργίλλωση Νόσος Hodgkin
Κοκκύτης IgE-μυέλωμα
Συστηματική Καντιντίαση Βρογχογενές καρκίνωμα
AIDS ΝΟΣΟΙ ΑΝΟΣΟΑΝΕΠΑΡΚΕΙΩΝ
Coccidioidomycosis Σύνδρομο Wiskott-Aldrich
Ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού Υπέρ-IgE σύνδρομο
Λέπρα Θυμική υποπλασία (σύνδρομο Di-George)
Μονοπυρήνωση από Κυτταρομεγαλοϊό Κυτταρική ανοσοανεπάρκεια με ανοσοσφαιρίνες (Nezelof syndrome)
Λοιμώδης Μονοπυρήνωση (ιός Epstein-Barr) Εκλεκτική IgA-ανοσοανεπάρκεια
ΔΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΝΟΣΟΙ ΦΑΡΜΑΚΑ
Alopecia areata Enfuvirtide
Bullous pemphigoid Pholcodine
Στρεπτοκοκκικό Οζώδες Ερύθημα
Χρόνια Δερματίτιδα Άκρων (Chronic acral dermatitis) ΧΑΜΗΛΗ ΑΝΟΣΟΣΦΑΙΡΙΝΗ Ε (IgE)
  Οικογενής IgE ανεπάρκεια και υποτροπιάζουσες λοιμώξεις αναπνευστικού
  Λοιμώξεις από τον ανθρώπινο T cell lymphotropic  ιό
  Πρωτοπαθής χολική κίρρωση
Από τις νεφρικές νόσους η ολική IgE αυξάνεται στο νεφρωσικό σύνδρομο (σημαντικού βαθμού λευκωματουρία (>3g ημερησίως), υπολευκωματιναιμία (δηλαδή, χαμηλά επίπεδα λευκωματίνης στον ορό) και οίδημα με αύξηση του σωματικού βάρους) που σχετίζεται με διαφορετικές μορφές σπειραματονεφρίτιδας (νόσος των ελάχιστων αλλοιώσεων, εστιακή τμηματική σπειραματονεφρίτιδα, IgM  νεφροπάθεια, μεμβρανώδης σπειραματονεφρίτιδα). Ο μηχανισμός αύξησης της IgE στις ηπατικές νόσους είναι άγνωστος. Στην ηπατική κίρρωση αυξάνεται μόνο στους αλκοολικούς ασθενείς. Οι περισσότερες μελέτες καταδεικνύουν σαφή σχέση του  καπνίσματος  του τσιγάρου με αύξηση της ολικής IgE ορού. Η διάρκεια της διακοπής του καπνίσματος σχετίζεται άμεσα με το βαθμό πτώσης της IgE. Εργαζόμενοι που καπνίζουν είναι σε αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν αλλεργική ευαισθητοποίηση σε επαγγελματικά αλλεργιογόνα του χώρου εργασίας τους. Αν και η σχέση του παθητικού καπνίσματος με την αλλεργία έχει αποτελέσει αντικείμενο συγκρούσεων, οι πρόσφατες μελέτες συνηγορούν υπέρ της θετικής συσχέτισης τους. Η αύξηση της ολικής IgE στα αλκοολικά άτομα είναι ανεξάρτητη από το ατοπικό status τους. Τα τελευταία 30 χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση των αλλεργικών νοσημάτων στις αναπτυγμένες χώρες. Οι περισσότερες επιδημιολογικές μελέτες φανερώνουν τη σαφή σχέση αυτής της αύξησης με την έκθεση των ατόμων σε ρυπαντές της ατμόσφαιρας.
Our website uses cookies from third party services to improve your browsing experience. Read more about this and how you can control cookies by clicking "Privacy Preferences".
Privacy Preferences
When you visit our website, it may store information through your browser from specific services, usually in form of cookies. Here you can change your privacy preferences. Please note that blocking some types of cookies may impact your experience on our website and the services we offer.
Privacy Policy
You have read and agreed to our privacy policy
Required